Przedszkole nr 427 "Kraina Radości"
w Warszawie

Emocje odgrywają zasadniczą rolę w życiu każdego człowieka - zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Towarzyszą nam w różnych sytuacjach, odpowiadają za relacje ze światem zewnętrznym.
Wiek przedszkolny to okres intensywnego rozwoju emocjonalnego dzieci. W tym czasie dzieci poznają, identyfikują i wyrażają emocje, a więc bogaci się i różnicuje życie emocjonalne.
Wczesny rozwój społeczno-emocjonalny tworzy podstawy funkcjonowania człowieka w ciągu całego życia. Pierwsze lata życia dziecka stwarzają okazję do wyposażenia go w kompetencje umożliwiające efektywną i dającą satysfakcję adaptację w środowisku – zarówno w danym momencie życia, jak i w przyszłości. Do szóstego roku życia dziecko nabywa i doskonali zdolność do rozumienia własnych i cudzych emocji oraz do regulowania napięcia i ekspresji uczuć. Bardzo ważne jest, aby nie pominąć tego istotnego dla funkcjonowania dziecka obszaru.
Gotowość szkolna to nie tylko poznawcze umiejętności dziecka, ale także jego dojrzałość społeczno-emocjonalna.

Wymienię cztery elementy składające się na umiejętności społeczno-emocjonalnego oraz opiszę umiejętności, jakie powinno posiadać dziecko w tym obszarze:

1. Rozumienie kontekstu społecznego
   Dziecko trafnie odczytuje sytuacje społeczne, widząc jakąś sytuację wie, co mogło się wydarzyć. Potrafi odgadnąć potrzeby i perspektywę drugiej strony. Ten obszar można wspierać poprzez ilustracje w książkach i omawianie ich, rozmawianie o sytuacjach, których dziecko jest świadkiem (w drodze do przedszkola, w sklepie,..).
2. Strategie społeczne
   Dziecko wie, co należy zrobić by poradzić sobie z jakąś sytuacją społeczną, np. dołączenie do zabawy, poproszenie panią o pomoc. Zna i korzysta z odpowiednich strategii, a gdy sytuacja wymaga wsparcia osoby dorosłej potrafi o nie poprosić. Należy zaznaczyć, że dziecko powinno już mieć większe poczucie kontroli - zanim poprosi dorosłego o pomoc próbuje samodzielnie rozwiązać trudność, nie woła pani, gdy ktoś zabierze zabawkę, tylko próbuje poradzić sobie najpierw samemu.
3. Rozpoznawanie emocji
   Dziecko potrafi rozpoznać emocje własne oraz cudze. Podaje sytuacje, w których doświadcza danej emocji. Ma świadomość, że w takiej samej sytuacji ludzie mogą odczuwać różne emocje. Potrafi scharakteryzować podstawowe emocje. Łączy zachowanie, wyraz twarzy i myśli z konkretną emocją.
   Warto pamiętać, aby wyrażać pełną akceptację emocji dziecka, pomagać w ich nazywaniu. Dziecko powinno mieć poczucie, że każda emocja jest dobra i potrzebna, że inni też ich doświadczają.
4. Regulacja emocji
   Dziecko wie, że może wpływać na przeżywane emocje. Zna prawidłowe sposoby, którymi może sobie pomóc podczas przeżywania trudnych emocji, ma świadomość, że inni ludzie mogą korzystać z innych sposobów. Ważne jest, czy dziecko próbuje samo poradzić sobie z sytuacją, czy jako strategię wykorzystuje wyłącznie prośbę o wsparcie od dorosłego. Z wiekiem u dzieci przedszkolnych zmniejsza się intensywność przeżywanych emocji, natomiast wydłuża się czas ich doświadczania. Wybuchy złości/płaczu są rzadsze oraz mniej intensywne, co nie znaczy, że się nie pojawiają.
   Przede wszystkim chcę uwrażliwić Państwa na to, że dziecko uczy się głównie poprzez naśladownictwo. To Państwo są ich głównymi „wzorcami” i poprzez obserwację, dzieci będą czerpały wiedzę jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami i jak regulować nieprzyjemne emocje.

Autor artykułu: Katarzyna Guzy
Psycholog Przedszkola nr 427 "Kraina Radości"